Nghị định số 137/2020/NĐ-CP của Chính phủ bao gồm 04 Chương, 26 Điều, với những quy định cụ thể:
Chương I. Quy định chung
Gồm 09 điều: Phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; nguyên tắc quản lý, sử dụng pháo, thuốc pháo; các hành vi bị nghiêm cấm; quản lý, bảo quản pháo, thuốc pháo; tiêu hủy pháo, thuốc pháo; giám định tư pháp về pháo, thuốc pháo; trường hợp được sử dụng pháo hoa, pháo hoa nổ.
Chương II. Quản lý, sử dụng pháo
Gồm 10 điều: Nghiên cứu, sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, cung cấp pháo hoa nổ, thuốc pháo nổ; các trường hợp tổ chức bắn pháo hoa nổ; thẩm quyền, thủ tục cho phép bắn pháo hoa nổ; cấp giấy phép vận chuyển pháo hoa nổ, thuốc pháo nổ; điều kiện nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu pháo hoa, thuốc pháo hoa; thủ tục cấp giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu pháo hoa, thuốc pháo hoa, thủ tục cấp giấy phép mua, vận chuyển pháo hoa để kinh doanh; sử dụng pháo hoa; huấn luyện về kỹ thuật an toàn trong sản xuất, quản lý, bảo quản, sử dụng pháo hoa, pháo hoa nổ, thuốc pháo; trách nhiệm của tổ chức, doanh nghiệp được nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu pháo hoa, pháo hoa nổ, thuốc pháo.
.jpg)
Pháo hoa nổ được bắn trong các đêm giao thừa, các dịp lễ,…
Chương III. Trách nhiệm của các bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Gồm 05 điều: Trách nhiệm của Bộ Công an; trách nhiệm của Bộ Quốc phòng; trách nhiệm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; trách nhiệm của các Bộ, ngành có liên quan; trách nhiệm của UBND các cấp.
Chương IV. Điều khoản thi hành
Gồm 02 điều: Hiệu lực thi hành và trách nhiệm thi hành.
Đáng chú ý là về giải thích từ ngữ, theo quy định tại điểm a, khoản 1, Điều 3 của Nghị định thì “Pháo nổ là sản phẩm được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, khi có tác động của xung kích thích cơ, nhiệt, hóa hoặc điện gây ra tiếng nổ hoặc gây ra tiếng rít, tiếng nổ và hiệu ứng màu sắc trong không gian. Pháo nổ gây ra tiếng rít, tiếng nổ và hiệu ứng màu sắc trong không gian được gọi là pháo hoa nổ”.
Như vậy, theo khái niệm này, pháo nổ ở đây bao gồm: Pháo nổ và pháo hoa nổ. Trong đó, pháo nổ là loại pháo có chứa thuốc pháo nổ, khi sử dụng gây ra tiếng nổ, chẳng hạn như: pháo banh, pháo quả,… khi đốt gây ra tiếng nổ. Còn pháo hoa nổ là loại pháo có chứa thuốc pháo nổ, thuốc phóng, thuốc pháo hoa, khi sử dụng gây ra tiếng rít, tiếng nổ và hiệu ứng màu sắc trong không gian, điển hình như pháo hoa nổ do lực lượng quân đội chỉ huy bắn vào các dịp lễ, tết, sự kiện chính trị lớn của đất nước, được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Ngoài ra, các loại pháo dàn mà một số đối tượng đã mua, đốt trái phép gây ra tiếng rít, tiếng nổ và màu sắc trong không gian cũng thuộc loại pháo hoa nổ.
Về khái niệm “pháo hoa”, theo quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 3 Nghị định thì “Pháo hoa là sản phẩm được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, khi có tác động của xung kích thích cơ, nhiệt, hóa hoặc điện tạo ra các hiệu ứng âm thanh, ánh sáng, màu sắc trong không gian, không gây ra tiếng nổ”.
Như vậy, pháo hoa được hiểu là sản phẩm có chứa thuốc pháo hoa, khi sử dụng “đốt” chỉ phát ra hiệu ứng âm thanh, ánh sáng, màu sắc trong không gian và đặc biệt không gây ra tiếng nổ. Pháo hoa không có thuốc pháo nổ là các sản phẩm như: que, nến khi châm lửa đốt phụt ra các tia sáng đủ màu sắc. Đối với loại pháo này, tại Điều 17 Nghị định quy định về sử dụng pháo hoa đã chỉ rõ, cơ quan, tổ chức, cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ (đó là người từ đủ 18 tuổi trở lên, không bị bệnh tâm thần, không bị tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự hoặc tuyên bị hạn chế năng lực hành vi dân sự) thì được sử dụng trong các trường hợp: Lễ, tết, sinh nhật, cưới, hỏi, hội nghị, khai trương, ngày kỷ niệm và trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Nếu cơ quan, tổ chức, cá nhân có nhu cầu sử dụng thì chỉ được mua pháo hoa của các tổ chức, doanh nghiệp được phép sản xuất, kinh doanh pháo hoa để sử dụng theo quy định tại Điều 14 Nghị định. Đó là các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, bảo đảm các điều kiện về an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, phòng ngừa, ứng phó sự cố và bảo vệ môi trường… Trường hợp mua, sử dụng pháo hoa của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân không được phép kinh doanh thì sẽ bị xử lý hành chính theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12-11-2013 của Chính phủ, quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình. Còn đối với các trường hợp nếu đốt pháo hoa tại nơi công cộng gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự thì có thể bị xử lý hình sự về tội “gây rối trật tự công cộng” theo Điều 318 Bộ luật hình sự năm 2015.
.jpg)
Pháo hoa phụt và pháo hoa que sử dụng trong tiệc sinh nhật, sự kiện,…
Nghị định 137 cũng đã quy định nhiều hành vi bị nghiêm cấm hơn so với Nghị định 36 (tăng 07 khoản). Điều 5, Nghị định 137 quy định cụ thể 09 hành vi bị nghiêm cấm như sau:
Khoản 1: Cấm nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc chiếm đoạt pháo nổ; trừ trường hợp, tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, cung cấp, vận chuyển, sử dụng pháo hoa nổ theo quy định tại Nghị định này. Như vậy, chỉ tổ chức, doanh nghiệp của Bộ Quốc phòng khi Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ thì được nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, cung cấp, vận chuyển, sử dụng pháo hoa nổ để phục vụ bắn pháo hoa nổ trong các trường hợp theo quy định tại Điều 11 Nghị định, gồm: Tết Nguyên đán, Giỗ tổ Hùng Vương, ngày Quốc khánh, ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ, Ngày 30/4, ngày giải phóng, thành lập các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, sự kiện văn hóa, du lịch, thể thao mang tính quốc gia, quốc tế và các trường hợp khác do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Khoản 2: Cấm nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép pháo hoa, thuốc pháo. Điều 14 Nghị định đã quy định cụ thể tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, đáp ứng đủ các điều kiện thì được phép nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu pháo hoa, thuốc pháo hoa. Các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân khác đều không được phép nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển pháo hoa, thuốc pháo.
Khoản 3: Cấm mang pháo, thuốc pháo trái phép vào, ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc vào nơi cấm, khu vực cấm, khu vực bảo vệ và mục tiêu bảo vệ.
Khoản 4: Cấm lợi dụng, lạm dụng việc sử dụng pháo để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Khoản 5: Cấm trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố pháo hoa nổ hoặc thuốc pháo để sản xuất pháo trái phép; vận chuyển, bảo quản, tiêu hủy pháo không bảo đảm an toàn hoặc làm ảnh hưởng đến môi trường.
Khoản 6: Cấm chiếm đoạt, mua, bán, trao đổi, tặng, cho, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa các loại giấy phép về pháo.
Khoản 7: Cấm giao pháo hoa nổ, thuốc pháo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân không đủ điều kiện theo quy định.
Khoản 8: Cấm hướng dẫn, huấn luyện, tổ chức huấn luyện cách thức chế tạo, sản xuất, sử dụng trái phép pháo dưới mọi hình thức.
Khoản 9: Cấm cố ý cung cấp thông tin sai lệch về quản lý, bảo quản pháo, thuốc pháo, không báo cáo hoặc báo cáo không kịp thời, che giấu hoặc làm sai lệch thông tin về việc mất, thất thoát, tai nạn, sự cố về pháo, thuốc pháo.
Sự ra đời của Nghị định 137/2020/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, sử dụng pháo phù hợp với tình hình thực tế trong công tác quản lý Nhà nước về pháo và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Nghị định 137/2020/NĐ-CP chính thức có hiệu lực vào ngày 11-01-2021 cũng là thời điểm Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 đang cận kề. Đây cũng là thời điểm các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn để tàng trữ, vận chuyển, sử dụng pháo nổ trái phép. Giám đốc Công an tỉnh đã và đang tiếp tục chỉ đạo Công an toàn tỉnh triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp ngăn chặn, xử lý nghiêm các đối tượng buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng vật liệu nổ, pháo nổ trái phép. Đối với cơ quan, tổ chức và Nhân dân cần hiểu đúng để thực hiện nghiêm túc Nghị định của Chính phủ, tránh những vi phạm đáng tiếc xảy ra khi sử dụng pháo hoa, nhất là trong dịp Tết đến, Xuân về.
Diễm Hương